Jest to kolejne z dość licznych w ostatnim czasie znalezisk dokonywanych nie przez archeologów, ale pasjonatów poszukiwań zabytków z pomocą detektorów metali. W tym przypadku odkrycia dokonał członek Stowarzyszenia Historyczno-Etnograficznego Miłośników Ziemi Lubelskiej „Wschód” z Widniówki. Współpracuje ono z Lubelskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków oraz z Muzeum Regionalnym w Krasnymstawie.

Siekierka w lesie

Tym razem szczęście uśmiechnęło się do Romualda Ościaka. Na terenie Leśnictwa Siennica Nadleśnictwo Krasnystaw natknął się na wyjątkową miedzianą siekierkę. Swoje znalezisko przekazał konserwatorowi zabytków. 

– Zwykle znajdujemy elementy wyposażenia żołnierzy z czasów I i II wojny światowej. Zabytki sprzed kilku tysięcy lat to dla nas miła odmiana – przyznał prezes Stowarzyszenia Historyczno-Etnograficznego Miłośników Ziemi Lubelskiej, Edwin Rozwałka cytowany przez Serwis Nauka w Polsce PAP.

Miedziana siekierka zachowała się w bardzo dobrym stanie / Fot. LWKZ

Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków (LWKZ) podał na swoim profilu w mediach społecznościowych, że przedmiot mierzy blisko 15 cm długości, długość krawędzi tnącej liczy około 5 cm i ma kształt wysokiego trapezu, o lekko rozszerzonej wachlarzowato krawędzi tnącej i lekko wklęsłym prostokątnym obuchu. Artefakt waży prawie 700 gramów.

Co wiemy o artefakcie?

Ze wstępnych ustaleń naukowców wynika, że miedziana siekierka pochodzi z okresu neolitu, z IV tysiąclecia p.n.e. Jest to pierwsze tego typu znalezisko z obszaru powiatu krasnostawskiego.

Według chełmskiego archeologa, Andrzeja Bronickiego cytowanego w mediach społecznościowych LWKZ, siekierki takie na teren Lubelszczyzny trafiały z zachodniej część Kotliny Karpackiej, czyli terenu obecnych zachodnich Węgier. Albo z terenów Alp Wschodnich, czyli z południowych Niemiec i Austrii. Siekierka reprezentuje być może typ Bytyń wariant A, według typologii Andrzeja Szpunara. Typologie umożliwiają w archeologii uszeregowanie zabytków według stylów, a dzięki temu prześledzenie ich zmian stylistycznych w czasie i dość precyzyjnie określenie ich wieku.

– To odkrycie ma duże znaczenie dla nauki i historii regionu – powiedział PAP kierownik chełmskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie Paweł Wira. Jego zdaniem narzędzie mogło mieć charakter wotywny, stanowić dar dla bóstwa.

Z tego okresu z obszaru Polski znamy bardzo niewiele wyrobów miedzianych, gdyż wówczas na naszych ziemiach nie wydobywano tego metalu. Miedziane przedmioty sprowadzano i przetapiano na własne potrzeby. Wówczas, w IV tysiącleciu, w Polsce zamieszkiwała społeczność określana przez archeologów jako kultura pucharów lejkowatych. Jej przedstawiciele wznosili monumentalne, podłużne grobowce megalityczne.

Co dalej z unikatowym zabytkiem?

Siekierka zachowała się w bardzo dobrym stanie. Teraz trafi do zbiorów Muzeum Regionalnego w Krasnymstawie, gdzie będzie przedmiotem dalszych analiz.

– Siekierka z pewnością będzie eksponowana. Jest to niezwykły i fascynujący zabytek archeologiczny. W muzeum nie mamy jeszcze takiego artefaktu. (...) Teraz oczekujemy pisma od Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego w Lublinie, w którym będzie decyzja o przekazaniu nam zabytku do zbiorów – przekazał National Geographic Polska dr Konrad Grochecki z Muzeum Regionalnego w Krasnymstawie.

W ubiegłym roku, również na obszarze Lubelszczyzny, Krzysztof Gajosa w czasie Kresowego Zlotu Poszukiwaczy również znalazł miedzianą siekierkę. Eksperci zwrócili uwagę na jej prosty, a wręcz „prymitywny” sposób odlania, w płasko-wypukłej formie, nie stosowanej w rozwiniętej metalurgii epoki brązu. 

Co ciekawe, nie jest znany podobny zabytek z obszaru Polski. Archeolog z delegatury WUOZ w Zamościu, Wiesław Koman znalazł analogiczny artefakt z obszaru dzisiejszej Ukrainy. Pochodzi z miejscowości Szczerbaniwka w rejonie Kijowa. Towarzyszyły jej fragmenty ceramiki, które pozwoliły przypisać ją kulturze trypolskiej. Oznacza to, że pochodzi z późnego okres rozwoju tej kultury, czyli z  IV–III tysiąclecia p.n.e.

Źródła: LWKZ, Serwis Nauka w Polsce PAP.